List otwarty psychoterapeutów, psychologów i psychiatrów wobec stanowiska Konferencji Episkopatu Polski Wspólnoty Wyznaniowej Kościoła Rzymskokatolickiego (KEP) w sprawie osób LGBT+

Stanowisko Konferencji Episkopatu Polski Wspólnoty Wyznaniowej Kościoła Rzymskokatolickiego (KEP) opublikowane 28 sierpnia br. w sprawie osób LGBT+ dotyczy kwestii w istotny sposób powiązanych z pracą psychoterapeutów, psychologów i psychiatrów. Zajmując się na co dzień pomaganiem osobom w kryzysach psychicznych i mierzącym się z dylematami rozwojowymi, poczuwamy się do zabrania głosu w tej sprawie.

Hierarchowie każdej wspólnoty religijnej mają prawo kierować do członków danej społeczności swoje stanowiska czy oczekiwania dotyczące postaw życiowych, sposobu odżywiania czy realizacji popędu seksualnego. Moment, a zwłaszcza istota przesłania zawarta w upublicznionym dokumencie jest jednak wysoce niefortunna. Wyrażamy głęboki zawód, że autorzy stanowiska nie dostrzegają, jak wielka krzywda dzieje się tym, którzy z racji swojej orientacji seksualnej czy tożsamości płciowej są narażeni na nienawistne ataki inspirowane doraźnymi celami politycznymi czy skrajnymi postawami światopoglądowymi. Idea miłości chrześcijańskiej stanowiąca fundament wiary katolickiej jest w ten sposób unieważniana. Nadużyciem jest też, gdy zasady wynikające z tradycji i wiary wspierane są twierdzeniami i pojęciami sprzecznymi ze współczesną nauką.

W naszej ocenie w stanowisku KEP dochodzi do pomieszania języków: teologicznego z psychologicznym i medycznym. Dochodzi pośrednio do zanegowania współczesnej wiedzy medycznej na temat ludzkiej seksualności oraz dorobku specjalistów zajmujących się ludzką płciowością i seksualnością.

Z przykrością stwierdzamy, że dokument ten zawiera szereg nieprawdziwych i krzywdzących uogólnień, które stanowią tło ideologiczne ataków na osoby nieheteronormatywne i niecisnormatywne (LGBTQIA). Pojęcie gender przez KEP traktowane jest jako ideologia, a tymczasem gender to kategoria odnosząca się do płci społeczno-kulturowej, szeroko uznawana w naukach humanistycznych, zwłaszcza w psychologii czy socjologii. Chcemy podkreślić, że każdy aspekt ludzkiej tożsamości, w tym tożsamości płciowej czy seksualnej ma charakter nie tylko biologiczny, ale także psychologiczny i społeczny. Odnosi się on bowiem do świadomej interpretacji znaczenia cech własnego ciała, doświadczanych impulsów i pragnień, fantazji, podejmowanych i hamowanych zachowań.

Autorzy stanowiska odnoszą się też do edukacji seksualnej, podając fałszywe informacje dotyczące rzekomych konsekwencji prowadzenia takiej edukacji wśród dzieci. Nie jest prawdziwa teza, że „proponowane wychowanie skutkuje seksualizacją dzieci i młodzieży, prowadzi do przełamania ochronnej bariery wstydliwości, rozbudzenia cielesnego pożądania i seksoholizmu (wpływającego destrukcyjnie na sferę emocjonalną młodego człowieka i prowadzącego do kompulsywnej masturbacji oraz trudnych do pokonania natręctw seksualnych), owocuje często wczesną inicjacją seksualną, ciążą w młodzieńczym wieku i nierzadko aborcją, stosowaniem środków antykoncepcyjnych i wczesnoporonnych niszczących sferę rozrodczą młodej kobiety dziewczyny i utrudniających zajście w ciążę w dojrzałym wieku, zwiększa ryzyko zakażeń chorobami przenoszonymi drogą płciową, a w końcu staje się przyczyną traumatycznych przeżyć młodych ludzi i osobistych dramatów w dalszym życiu”.

Tak przedstawiając konsekwencje edukacji seksualnej KEP zafałszowuje wyniki badań dotyczących tej kwestii. Według obecnego stanu wiedzy edukacja seksualna przyczynia się do opóźnienia wieku inicjacji seksualnej, mniejszego odsetka niechcianych ciąż wśród osób nastoletnich oraz bardziej świadomego i satysfakcjonującego życia seksualnego młodych osób. Wiadomo też, że opisywane w dokumencie KEP zniszczenie sfery rozrodczej poprzez stosowanie antykoncepcji farmakologicznej jest sprzeczne z obecną wiedzą medyczną.

Należy podkreślić, że w Polsce dla znaczącej liczby dzieci i młodzieży doświadczenia dotyczące świadomości własnej płciowości i seksualności pojawiają się w trakcie pierwszych lat edukacji religijnej, m.in. w postaci rachunku sumienia przed pierwszą spowiedzią oraz w jej trakcie, i często są traumatyczne. Tymczasem wczesne i pierwsze skojarzenie seksualności z grzechem i wstydem dla wielu osób staje się dominującą perspektywą postrzegania impulsów seksualnych w okresie całego rozwoju. Czyni to dzieci bardziej podatnymi na nadużycia seksualne, utrudnia informowanie o nich dorosłych, a wreszcie może być czynnikiem ryzyka dla rozwoju dysfunkcji seksualnych, odrzucenia seksualności lub parafilnych sposobów jej realizacji w dorosłości.

Autorzy stanowiska wielokrotnie odwołują się do pojęcia moralności, identyfikując homoseksualność oraz transpłciowość jako zjawiska niemoralne. Tymczasem homoseksualność to – w świetle współczesnej wiedzy medycznej i seksuologicznej – naturalny wariant w kontinuum ludzkiej seksualności. Homoseksualność nie stanowi kategorii diagnostycznej w żadnej z obowiązujących klasyfikacji medycznych.

Niezwykle złożone biologicznie, psychologicznie i społecznie zjawisko odmienności płci biologicznej od tożsamości płciowej nie może być, w naszym głębokim przekonaniu, źródłem ocen etycznych. To medycyna – nie ideologia – powinna dyktować sposoby postępowania i pomagania osobom mierzącym się z dysforią płciową i proponować najlepsze możliwe standardy leczenia oraz korekty celem minimalizacji doświadczanych trudności. Kwestionowanie moralności osób LGBTQIA to tezy krzywdzące umacniające dyskryminujące narracje w dyskursie publicznym.

Jednym z najbardziej niepokojących aspektów stanowiska KEP jest deklaracja chęci utworzenia poradni dedykowanych osobom LGBTQIA, służących zmianie orientacji seksualnej czy tożsamości płciowej. Nierzadko w przeszłości, jak i niestety obecnie, w niektórych instytucjach prowadzone są oddziaływania okaleczające psychicznie i fizycznie. Szczególnie niepokojące mogą być w tym względzie losy osób niepełnoletnich, o których terapii decyzję mogą podejmować ich rodzice lub opiekunowie.

Bywa, że w trakcie psychoterapii dochodzi do odkrywania nowych aspektów swojej seksualności, związków seksualności z relacjami więzi, konfliktami psychicznymi czy sposobów realizacji popędu seksualnego. Zmiana orientacji seksualnej nie może być jednak celem terapii.

Placówki dedykowane osobom z grup mniejszości seksualnych rzeczywiście są bardzo potrzebne, jednak powinny one być miejscami przyjaznymi dla osób nieheteroseksualnych i niecispłciowych. Powinny udzielać pomocy psychologicznej i psychoterapeutycznej w oparciu o najnowszą wiedzę naukową, nie zaś o uprzedzenia oraz nieugruntowane w wiedzy empirycznej tezy o charakterze moralizatorskim.

W świetle powyższego przypominamy:

• Etycznym zobowiązaniem psychoterapeuty jest respektowanie seksualnych różnorodności. Wyrażają to kodeksy etyczne psychoterapeutów, między innymi Kodeks Etyczny Psychoterapeuty Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, spójny ze stanowiskiem szeregu organizacji, takich jak m.in. Polskie Towarzystwo Seksuologiczne, Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne czy Światowa Organizacja Zdrowia.
• Długofalowe negatywne skutki dla psychiki ludzkiej oddziaływań w ramach pseudo-terapii konwersyjnej wobec osób LGBTQIA stoją w sprzeczności z podstawowymi prawami człowieka do autonomii i wolności od przemocy i okrucieństwa. Wszelkie metody, łącznie z promowaną przez KEP terapią konwersyjną, zakładającą niższość tych osób pod względem moralnym, duchowym czy fizycznym, powinny w świetle obecnej wiedzy być traktowane jako przemoc. Potwierdzają to dane Światowego Towarzystwa Psychiatrycznego, Światowej Organizacji Zdrowia, Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw praw człowieka i Human Rights Campaign. Rozwiązania proponowane przez Konferencję Episkopatu Polski Wspólnoty Wyznaniowej Kościoła Rzymskokatolickiego godzą w fundamentalną zasadę neutralności terapeuty, namawiając do sprzecznego z nauką i etyką zawodową postępowania, skutkującego przemocą wobec klienta/pacjenta.
• Jedną z trudności, z jakimi mierzą się osoby LGBTQIA jest nierówny dostęp do profesjonalnej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej. Zgodnie z raportem Kampanii Przeciw Homofobii z 2016 roku brak jest jasnej komunikacji co do otwartości psychoterapeutów na niehetero- i niecisnormatywność klientów/pacjentów. Dlatego za konieczne uznajemy jasne określenie terapii konwersyjnej i technik pokrewnych za nieetyczne. 

Polityczna i społeczna dyskryminacja osób LGBTQIA jest zjawiskiem w najgłębszym stopniu niepokojącym. Dramatyczne skutki tych poczynań i powszechnego przyzwolenia na przemoc to głębokie kryzysy psychiczne, stany lękowo – depresyjne, próby samobójcze. Osobom LGBTQIA należy się wsparcie i poczucie, że żyją w bezpiecznym dla nich kraju. Można oczekiwać, że Konferencja Episkopatu Polski Wspólnoty Wyznaniowej Kościoła Rzymskokatolickiego, którego moralnym przesłaniem ma być niesienie miłości i miłosierdzia, będzie chronić tych, którzy są obiektem prześladowań. Wiele lat temu Dietrich Bonhoeffer stwierdził, że milczenie wobec zła jest złem. Myśl ta jest teraz boleśnie aktualna.

Osoby wyrażające poparcie:

prof. dr hab. Barbara Józefik, psycholożka kliniczna, psychoterapeutka, superwizorka psychoterapii

prof. dr hab. Bogdan de Barbaro, psychiatra, psychoterapeuta, superwizor psychoterapii

prof. dr hab. Jacek Bomba, psychiatra, psychoterapeuta, superwizor psychoterapii

prof. dr hab. Irena Namysłowska, psychiatra, psychoterapeutka, superwizoka psychoterapii

prof. dr hab. Katarzyna Schier, psycholożka, psychoterapeutka, psychoanalityczka, superwizorka psychoterapii

prof. dr hab. Barbara Tryjarska, psycholożka, psychoterapeutka, superwizorka psychoterapii

prof. dr hab. Dominika Dudek, psychiatra 

dr hab. Mariusz Furgał, psychiatra, psychoterapeuta, superwizor psychoterapii

dr hab. Grzegorz Iniewicz, psycholog kliniczny, psychoterapeuta, superwizor psychoterapii, prof. UJ

dr hab. Maciej Pilecki, psychiatra, psychoterapeuta, superwizor psychoterapii

dr hab. Katarzyna Prot-Klinger, psychiatra, psychoterapeutka, superwizorka psychoterapii, prof. APS

dr hab. Barbara Remberk, psychiatra

mgr Maria de Barbaro, psycholożka, psychoterapeutka, superwizorka psychoterapii

mgr Magdalena Byrczek, specjalistka psychologii klinicznej

mgr Józefa Cisek, psycholożka, psychoterapeutka, superwizorka psychoterapii

mgr Aldona Czajkowska, psycholożka, specjalistka psychoterapii dzieci i młodzieży, superwizorka psychoterapii

mgr Małgorzata Chodnicka, psychoterapeutka

dr n. hum. Szymon Chrząstowski, psycholog, psychoterapeuta

mgr Arkadiusz Cieślik, psycholog, psychoterapeuta

mgr Ewa Domagalska-Kurdziel, psychoterapeutka, superwizorka psychoterapii

mgr Wojciech Eichelberger, psycholog, psychoterapeuta, superwizor psychoterapii

mgr Roksana Epa, psychoterapeutka, specjalistka psychologii klinicznej

mgr Jarosław Gliszczyński, psycholog kliniczny, psychoterapeuta, superwizor psychoterapii 

dr n. med. Bartosz Grabski, FECSM, psychiatra, seksuolog, psychoterapeuta 

dr n. med. Rafał Jaeschke, psychiatra

dr n. hum. Mirosława Jawor, psycholożka kliniczna, psychoterapeutka

dr n. hum. Bernadetta Janusz, psycholożka kliniczna, psychoterapeutka, superwizorka psychoterapii

mgr Olga Józefik-Chojnacka, psycholożka, psychoterapeutka

mgr Krzysztof Klajs, psycholog, psychoterapeuta, superwizor psychoterapii

mgr Beata Kozak, psycholożka kliniczna, psychoterapeuta

mgr Justyna Kozioł-Korniluk, psycholożka i terapeutka uzależnień

dr n. hum. Małgorzata Kuleta-Krzyszkowiak, psycholożka, psychoterapeutka

dr n. med. Maciej Matuszczyk, psychiatra i seksuolog

dr n. med. Grzegorz Mączka, psycholog kliniczny, psychoterapeuta, superwizor psychoterapii

dr n. med. Łukasz Muldner-Nieckowski, psychiatra, seksuolog, psychoterapeuta, superwizor psychoterapii

dr n. med. Dariusz Maciej Myszka, psychiatra

dr hab. n. med. Tadeusz Nasierowski, psychiatra

dr n. med. Jakub Paliga, psychiatra

mgr Ewa Pałczyńska, psycholożka

dr n. hum. Piotr Passowicz, psychoterapeuta, superwizor psychoterapii

dr n. hum. Bogusława Piasecka, psycholożka kliniczna, psychoterapeutka

mgr Hanna Pinkowska-Zielińska, psycholog, psychoterapeutka, superwizorka psychoterapii

lek. Agnieszka Rolnik, lekarka rezydentka

dr n. hum. Katarzyna Sitnik-Warchulska, psycholożka kliniczna

dr hab. n. med. Marcin Siwek – psychiatra

dr n. med. Krzysztof Szwajca psychiatra, psychoterapeuta, superwizor psychoterapii

lek. Bartłomiej Taurogiński, lekarz rezydent 

mgr, lek. Anna Tereszko, psycholożka, lekarka 

dr n. med. mgr Renata Wallner, psycholożka

dr n. med. Jerzy Zadęcki, psychiatra, psychoterapeuta

dr n. med. Cezary Żechowski – psychiatra, psychoterapeuta, superwizor psychoterapii

Podpisanie petycji jest możliwe po wejściu na stronę internetową: https://www.petycjeonline.com/list_otwarty_w_sprawie_osob_lgbt?fbclid=IwAR3fu6M00t8s667o2X4vAVANoPsV1XxiA4bKBzZaZpyZ-JM5JaEWgbZ582Y